Lư trà quán và văn hoá trà Việt

Năm 1990, trước mong muốn cải thiện phần nào sự khó khăn về kinh tế của nhà giáo về hưu và nỗi trăn trở muốn lưu giữ hồn trà Việt, già Lư đã mở một quán trà nhỏ ở khu tập thể B6 Thanh Xuân Bắc. Trải qua mười mấy năm, tiếng lành đồn xa về một quán có hương vị trà đặc biệt, không gian giản dị thanh nhã, nơi người ta có thể giao lưu văn hoá, bàn về thư họa, ngâm thơ phú đã khiến cho Lư trà quán ngày một đông khách và trở thành địa chỉ quen thuộc, tri âm của rất nhiều người.

Nói về trà, đa số thường nghĩ đến những quán trà Nhật Bản, Trung Quốc mà không biết rằng Việt Nam cũng có một văn hoá trà rất độc đáo: Trà ướp hương hoa. Trăn trở về điều này, già Lư đã kì công học hỏi và tích luỹ kinh nghiệm để khôi phục những tinh hoa ấy của trà Việt. Nhờ nhiệt tâm bền bỉ ấy, Lư trà quán nay có một lịch thưởng trà đặc biệt: Mỗi ngày trong tuần có một hương vị trà khác nhau. Thứ hai là trà mộc Tân Cương. Thứ ba là trà sen. Thứ tư là trà nhài. Thứ năm là trà cúc. Thứ sáu là trà thanh hương. Hai ngày cuối tuần được dành cho hai loại trà đặc biệt nhất là hồng đào và ngũ hương. Nói thêm về loại trà cuối cùng vừa giới thiệu, ngũ hương là loại trà độc đáo chỉ có ở Lư trà quán. Ngày xưa có loại trà ngũ hương nổi tiếng. Muốn uống loại trà này phải có một chiếc bàn đá có năm ô trũng đựng năm loại hoa (cúc, sen, nhài, ngâu, sói).

Người ta đặt chiếc bàn đá chứa hoa đó lên bếp lửa và úp năm chiếc chén vào năm ô trũng đó. Một lúc sau nhấc chén ra, lúc đó mỗi chiếc chén đều thấm đượm hương hoa. Rót chè vào năm chiếc chén mời khách, mỗi người sẽ được thưởng thức một mùi hương và xoay vòng để cả năm người sẽ lần lượt được thưởng thức đủ ngũ vị. Bây giờ, không có đủ thời gian để mỗi người lần lượt uống năm chén như thế, nên cụ Lư đã nghĩ ra cách kết hợp năm hương vị trong một loại trà. Điều đặc sắc nhất ở đây là bí quyết về tỉ lệ các loại hương hoa sao cho mỗi vị khách khi thưởng thức hương trà đều có một cảm nhận riêng biệt, không ai giống ai và không lần nào hoàn toàn giống như lần nào, tạo ra một cảm giác lôi cuốn thú vị.

Thưởng trà cũng đã được nâng lên thành nghệ thuật. Không phải ai cũng biết những bước cơ bản để có thể pha một ấm trà ngon và thưởng thức đủ hương vị trà. Một ấm trà có ngon hay không ngoài hương vị trà còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố: Ấm trà làm từ đất nung, chén trà tráng qua nước nóng, trà phải pha ở nhiệt độ 70ºC… Khi rót trà phải chú ý xếp chén thành vòng tròn, rót đều qua mỗi chén sao cho ai cũng được thưởng thức hương vị trà đậm đà như nhau. Khi nhấc chén trà lên, nên từ từ hít lấy hương trà đang toả ra nồng ấm, ấy là lúc trà đượm hương nhất. Nhấp một ngụm trà thật nhỏ, chép miệng khẽ một tiếng để đánh thức các giác quan, vị trà sẽ lan toả đều trong khoang miệng. Khi mới uống trà có vị hơi chát nhưng sau đó người uống sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh mát dìu dịu lắng dần từ đầu lưỡi xuống cổ họng.

Theo thời gian, bên cạnh chén trà Việt xuất hiện một vài loại đồ ngọt kết hợp một cách thú vị với hương vị của trà: Mứt quả, bánh đậu xanh, kẹo lạc... Đến Lư trà quán bạn có thể thưởng thức sự giao hoà lí thú này. Quán có phục vụ bánh đậu xanh, kẹo lạc và hạt dưa, những thức quà rẻ tiền mà không kém phần hấp dẫn, rất thích hợp với những buổi chuyện trò, tâm sự của những trà khách trẻ tuổi.

Trái với suy nghĩ rằng trà gắn liền với những người cao tuổi, đến Lư trà quán có thể thấy rất đông thanh niên. Có những người hàng tuần cùng bạn bè đến quán để uống trà, trò chuyện tâm tình. Có những người đến hàng ngày, như một thói quen, chỉ để đọc một cuốn sách, nghe một bản nhạc, làm việc hay đôi khi chỉ để thưởng cho mình một không gian bình yên, tĩnh lặng, tạm quên đi áp lực và sự xô bồ của cuộc sống hiện đại. Đối với họ, Lư trà không chỉ mang đến những ấm trà ngát hương mà còn cho họ một nơi để thăng hoa cảm xúc, và khi ấy, những chén trà dường như lại trở thành một chất xúc tác giúp mỗi người vươn đến gần hơn “chân - thiện - mỹ”, giúp tình cảm dễ giãi bày hơn và bạn bè thấu hiểu nhau hơn.

Không phải ngẫu nhiên Lư trà quán đã trở thành địa chỉ quen thuộc của những hội thư pháp, hôi yêu nhạc Trịnh, hội yêu thơ, các diễn đàn trên mạng và các tổ chức từ thiện. Điều đó cho thấy trong những năm qua trà quán này đã có một ảnh hưởng nhất định trong một bộ phận không nhỏ của thanh niên Hà Thành.

Điều đáng quý nhất là khi xã hội đang trải qua thời kì biến chuyển mạnh mẽ, rất nhiều giá trị văn hoá tinh thần bị đảo lộn và biến mất thì lại có những người trẻ đang tìm về, trân trọng và lưu giữ hồn trà Việt cổ. Trong cuộc hành trình tìm về ấy, có những hồn thơ đã được vun đắp và chắp cánh:
Đây là những phút thăng hoa của bốn thành viên trong câu lạc bộ thư pháp Hữu Nghị - Hà Nội dành tặng cho Lư trà quán. Lấy bài thơ này thay cho lời kết, mong cho hồn trà sẽ mãi tươi trẻ trong lòng người Việt.

 “Nồng úc thanh hương nhất trản trà
Tao nhân cộng ẩm xướng hàn ca
Hào đoan giục xuất thi thiêm tứ
Chỉ kiến thiên biên kỷ phiến hà”.